Hukuk fakültelerinde okutulan sigorta hukuku derslerine uygun olarak hazırlamaya gayret ettiğimiz “Türk Özel Sigorta Hukuku Dersleri” isimli çalışmamızın 6. Baskısında, bir önceki baskımızı yeniden gözden geçirdik ve yine ders kitabına uygun bazı önemli müdahaleler ve güncel tashihler yaptık. Bu doğrultuda özellikle kitabın sonuna eklediğimiz örnek çözümlü sigorta hukuku olaylarının sayılarını ciddi şekilde artırdık. Çalışmamızın bu alanda lisansüstü çalışmalar yapacak meslektaşlarımıza da öncülük yapacağına inanıyoruz.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ..................................................................................................................................xv
İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ............................................................................................xvi
ÜÇÜNCÜ BASKIYA ÖNSÖZ......................................................................................xvii
DÖRDÜNCÜ BASKIYA ÖNSÖZ...............................................................................xviii
BEŞİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ........................................................................................xix
ALTINCI BASKIYA ÖNSÖZ.........................................................................................xx
KISALTMALAR............................................................................................................... xxi
BİRİNCİ BÖLÜM
SİGORTANIN ORTAYA KONULMASI
§ 1. Sigorta Kavramı Sigortanın Önemi ve Tasnifi........................................................... 2
I. Sigortanın Doğumu Tarihi Gelişimi ve Yararları...................................................... 2
A. İnsanlar ve Tehlikeler................................................................................................ 2
B. Tehlikelerle Belli Başlı Mücadele Yolları ............................................................ 2
1. Koruma ..................................................................................................................... 2
2. Yardım....................................................................................................................... 2
3. Öngörme .................................................................................................................. 3
a. Genel Olarak ........................................................................................................ 3
b. Tasarruf ................................................................................................................ 3
c. Sigorta ................................................................................................................... 4
aa. Genel Olarak................................................................................................... 4
bb. Sigortanın Tarihi Gelişim............................................................................. 8
aaa. Uluslararası Alanda Sigortanın Tarihi Gelişimi.................................. 8
bbb. Ülkemizde Sigortanın Tarihi Gelişimi.............................................. 12
cc. Sigortanın Önemi ve Yararları.................................................................. 16
çç. Sigortanın Özel Türleri............................................................................... 19
aaa. Mükerrer Sigorta (Reasürans).............................................................. 19
bbb. Geçici Sigorta Himayesi (Muvakkat Sigorta Kuvertürü)............... 21
ccc. Kombine Sigorta.................................................................................... 22
ççç. Abonman Sigorta................................................................................... 22
ddd. Karşılıklı Sigorta................................................................................... 23
II. Sosyal Sigortalar – Özel Sigortalar Ayrımı............................................................. 25
III. Özel Sigortaların Kendi İçinde Tasnifi................................................................... 26
A. Genel Olarak............................................................................................................. 26
B. İhtiyacın Karşılanması Kıstasına Göre Ayırım................................................... 29
1. Somut Olarak (Zarar Sigortaları) ...................................................................... 29
a. Aktif Sigortaları................................................................................................. 30
aa. Mal Sigortası ............................................................................................... 30
bb. Alacak Sigortası.......................................................................................... 32
cc. Kâr (Kazanç) Sigortası............................................................................... 32
b. Pasif Sigortaları................................................................................................. 33
aa. Kanuni Borçlara Karşı Sigorta ................................................................. 33
bb. Sözleşmeden Doğan Borçlara Karşı Sigorta ......................................... 34
cc. Zaruri Masraflara Karşı Sigorta ............................................................... 35
2. Soyut Olarak [Meblağ (Can) Sigortaları]......................................................... 35
a. Genel Bilgi ve Meblağ Sigortalarına Egemen Olan İlkeler....................... 35
b. Hayat Sigortaları................................................................................................ 38
aa. Genel Olarak................................................................................................. 38
bb. Tanımı........................................................................................................... 38
cc. Türleri............................................................................................................ 40
aaa. Bireysel Hayat Sigortası....................................................................... 40
i. Ölüm İhtimaline Karşı Sigorta.............................................................. 40
ii. Belirli Bir Tarihte Yaşama İhtimaline Karşı Sigorta....................... 40
iii. Karma Sigorta....................................................................................... 40
bbb. Grup Hayat Sigortası ........................................................................... 40
c. Kaza Sigortası.................................................................................................... 41
aa. Genel Olarak................................................................................................. 41
bb. Tanımı........................................................................................................... 44
cc. Türleri............................................................................................................ 44
aaa. Bireysel Kaza Sigortası......................................................................... 44
bbb. Grup Kaza Sigortası.............................................................................. 44
ç. Hastalık ve Sağlık Sigortası............................................................................. 44
C. Riziko Konusuna Göre Ayırım.............................................................................. 45
1. Malvarlığı Sigortaları........................................................................................... 45
2. Şahısvarlığı Sigortaları......................................................................................... 45
Ç. Zarar (Malvarlığı) Sigortalarına İlişkin Temel Kavramlar .............................. 45
1. Sigorta Değeri ....................................................................................................... 45
2. Sigorta Bedeli ....................................................................................................... 46
3. Sigorta Zararı ........................................................................................................ 47
4. Sigorta Tazminatı ................................................................................................. 48
IV. Zarar (Malvarlığı) Sigortalarına Egemen Olan İlkeler........................................ 48
A. Menfaat İlkesi........................................................................................................... 48
1. Genel Olarak Kavram.............................................................................................. 48
2. Sigortalanabilir Menfaat......................................................................................... 50
3. Menfaat Eksikliğinin Sonuçları............................................................................. 51
B. Zenginleşme Yasağı (Tazmin İlkesi) ve Hukuki Sonuçları................................. 55
1. Genel Olarak Zenginleşme Yasağı Kavramı....................................................... 55
2. Zenginleşme Yasağının Hukuki Sonuçları.......................................................... 56
a. Genel Olarak.......................................................................................................... 56
b. Aşkın Sigorta Yasağı........................................................................................... 56
aa. Kural................................................................................................................. 56
bb. Aşkın Sigortanın İstisnası = Takseli (Mutabakatlı) Sigorta.................... 58
c. Eksik Sigorta......................................................................................................... 61
ç. Birden Çok Sigorta ve Hukuki Sonuçları......................................................... 63
aa. Genel Olarak.................................................................................................... 63
bb. Müşterek Sigorta (Koasürans) ve Hukuki Sonuçları............................... 64
cc. Kısmi Sigorta ve Hukuki Sonuçları............................................................. 68
çç. Çifte Sigorta ve Hukuki Sonuçları............................................................... 70
C. Halefiyet İlkesi – Sigortacının Kusurlu Üçüncü Kişiye Rücu Hakkı................ 72
1. Genel Olarak............................................................................................................. 72
2. Şartları........................................................................................................................ 75
a. Geçerli Bir Sigorta Sözleşmesinin Varlığı....................................................... 75
b. Sigorta Bedelinin Ödenmesi............................................................................... 76
c. Sigorta Ettirenin Dava Hakkının Bulunması................................................... 78
3. Hüküm ve Sonuçları................................................................................................ 78
a. Sigortacı Yönünden.............................................................................................. 78
b. Sigorta Ettiren Yönünden................................................................................... 81
c. Zarar Sorumlusu Yönünden................................................................................ 82
4. Halefiyet ve Rücu Kavramlarının Karşılaştırılması........................................... 83
İKİNCİ BÖLÜM
SİGORTA HUKUKUNUN KONUSU, NİTELİĞİ KAYNAKLARI VE
SÖZLEŞME SERBESTİSİ İLKESİNE BAKIŞ
§ 2. Sigorta Hukukunun Konusu ve Niteliği.................................................................... 88
§ 3. Sigorta Hukukunun Kaynakları ................................................................................. 88
1. Genel Olarak.......................................................................................................... 88
2. Mevzuat (Yazılı Kaynaklar)................................................................................ 89
3. Sigorta Genel ve Özel Şartları............................................................................ 90
a. Sigorta Genel Şartları........................................................................................ 90
b. Sigorta Özel Şartları.......................................................................................... 91
4. Ticari Örf ve Adet Hukuku................................................................................. 92
5. Mahkeme Kararları ve Öğreti............................................................................. 93
§ 4. Sigorta Hukukunda Sözleşme Serbestisi İlkesi ve Sınırlanması ile
Sigorta Sözleşmesinde Koruyucu Hükümler................................................................... 93
I. Sigorta Hukukunda Sözleşme Serbestisi İlkesi ve Sınırlanması........................... 93
A. Sigorta Hukukunda Sözleşme Serbestisi İlkesi.................................................. 93
B. Sigorta Hukukunda Sınırlanması.......................................................................... 94
1. Genel Olarak.......................................................................................................... 94
2. Sigorta Sözleşmesinde Koruyucu (Emredici) Hükümler............................... 95
a. Genel Olarak....................................................................................................... 95
b. Tam Emredici Hükümler................................................................................. 96
aa. Sorumluluk Sigortası Dışındaki Zarar Sigortaları İçin
Tam Emredici Hükümler.................................................................................. 96
bb. Sorumluluk Sigortaları İçin Tam Emredici Hükümler......................... 97
cc. Can Sigortaları İçin Tam Emredici Hükümler..................................... 100
c. Yarı Emredici Hükümler................................................................................ 102
aa. Sorumluluk Sigortası Dışındaki Zarar Sigortaları İçin
Yarı Emredici Hükümler................................................................................ 102
bb. Sorumluluk Sigortaları İçin Yarı Emredici Hükümler....................... 106
cc. Can Sigortaları İçin Yarı Emredici Hükümler..................................... 107
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SİGORTA SÖZLEŞMESİ HUKUKU
§ 5. Sigorta Sözleşmesi......................................................................................................... 110
I. Sigorta Sözleşmesi Kavramı Benzeri Kavramlarla Karşılaştırılması
Karakteristikleri Tarafları ile Diğer İlgili Kişiler ve Uygulanacak
Hükümler ve Sırası............................................................................................................ 110
A. Tanımı Hukuki Niteliği Kurulması ...................................................................... 110
1. Tanımı...................................................................................................................... 110
2. Hukuki Niteliği...................................................................................................... 113
3. Sigorta Sözleşmesinin Kurulması....................................................................... 116
a. Genel Olarak....................................................................................................... 116
b. Sigorta Sözleşmesinde Şekil............................................................................ 118
c. Sigorta Poliçesi ve Diğer Sigorta Dokümanları............................................ 119
aa. Sigorta Poliçesi............................................................................................. 119
bb. Diğer Sigorta Dokümanları........................................................................ 121
aaa. Geçici (Muvakkat) Sigorta İlmühaberi............................................... 121
bbb. Sigorta Sertifikası.................................................................................. 122
ccc. Zeyilname................................................................................................ 122
B. Sigorta Sözleşmesinin Benzeri Kavramlarla Karşılaştırılması ve
Özellikleri........................................................................................................................ 123
1. Sigorta Sözleşmesinin Benzeri Kavramlarla Karşılaştırılması...................... 123
a. Sigorta Sözleşmesi ve Kumar ve Bahis.......................................................... 123
b. Sigorta Sözleşmesi ve Garanti Sözleşmesi.................................................... 125
2. Sigorta Sözleşmesinin Özellikleri....................................................................... 127
a. İltihaki (Katılmalı) Bir Sözleşme Olması...................................................... 127
b. Azami İyiniyete Dayanan Bir Sözleşme Olması.......................................... 128
c. Sosyal Nitelikli Bir Sözleşme Olması............................................................ 128
d. Teminat Sözleşmesi Olması............................................................................. 129
e. Tesadüfe Bağlı “Aléatoire” Bir Sözleşme Olması....................................... 129
f. Sigorta Sözleşmesinin Kişiye Bağlı Sözleşmelerden olması...................... 130
C. Sigorta Sözleşmesinin Tarafları Diğer İlgili Kişiler ve Süresi......................... 130
1. Tarafları................................................................................................................... 130
a. Sigortacı............................................................................................................... 130
b. Sigorta Ettiren..................................................................................................... 132
2. Diğer İlgili Kişiler................................................................................................. 132
a. Zarar Sigortalarında İlgili Üçüncü Kişiler..................................................... 132
aa. Sigortalı.......................................................................................................... 132
aaa. Genel Olarak............................................................................................ 132
bbb. Temsilen Yapılan Sigortada Sigortalı................................................ 133
ccc. Başkası Hesabına Sigortada Sigortalı................................................. 136
bb. Sigortalı Malı Edinen Kişi.......................................................................... 139
cc. Sigorta Menfaati Üzerindeki Sınırlamalarda Üçüncü Kişiler............... 140
aaa. Aynî Hak Sahipleri................................................................................. 140
bbb. Sigorta Menfaatinin Haczinde Üçüncü Kişi Alacaklılar................. 142
çç. Trafik Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasında ve Tüm Sorumluluk Sigortalarında Üçüncü Kişiler 143
b. Hayat Sigortalarında İlgili Üçüncü Kişiler.................................................... 144
aa. Riziko Taşıyan Kişi (Sigortalı).................................................................. 144
bb. Sigortadan Faydalanan Üçüncü Kişi (Lehtar)......................................... 145
3. Süresi....................................................................................................................... 147
a. Genel Olarak....................................................................................................... 147
b. Şekli Süre............................................................................................................ 147
c. Sorumluluk Süresi (Maddi Süre)..................................................................... 148
ç. Teknik Süre......................................................................................................... 149
Ç. Uygulanacak Hükümler ve Sırası.......................................................................... 149
1. Emredici Hükümler............................................................................................... 150
2. Sözleşme Hükümleri............................................................................................. 150
3. Emredici Olmayan Ticari Hükümler.................................................................. 150
4. Ticari Örf ve Âdet.................................................................................................. 150
5. Genel Hükümler..................................................................................................... 151
II. Sigorta Sözleşmesinin Unsurları................................................................................ 151
A. Sigortacı (Insurer).................................................................................................... 151
1. Sigorta Şirketlerinin ve Reasürans Şirketlerinin Kuruluşu............................. 151
a. Genel Olarak....................................................................................................... 151
b. Ruhsat Almaları.................................................................................................. 153
2. İç Örgütlenmesi...................................................................................................... 154
a. Genel Olarak....................................................................................................... 154
b. Aktüerya ve İstatistik Servisi........................................................................... 155
c. Prodüksiyon Servisi........................................................................................... 155
ç. Hasar Servisi....................................................................................................... 155
d. Muhasebe Servisi............................................................................................... 156
e. Hukuk Servisi...................................................................................................... 156
f. Reasürans Servisi................................................................................................ 156
3. Dış Örgütlenmesi................................................................................................... 156
a. Sigorta Acenteleri............................................................................................... 156
aa. Acentenin Tanımı ve Unsurları.................................................................. 156
bb.Yardımcı Şahıs Olma Nitelikleri............................................................... 158
cc.5684 Sayılı Sigortacılık Kanuna Göre Sigorta Acentesi Olabilme
Koşulları................................................................................................................ 159
aaa. Genel Olarak............................................................................................ 159
bbb. Sigorta Acentelerinde Aranan Nitelikler........................................... 160
i. Gerçek Kişi Sigorta Acentelerinde Aranan Nitelikler....................... 160
çç. Konuya İlişkin Diğer Düzenlemeler......................................................... 162
aaa. Sigorta Acentesinin Müsteşarlıktan Belge Alma ve
Levhaya Kayıt Zorunluluğu.......................................................................... 162
bbb. Müsteşarlıktan Belge Alınması ve Levhaya Kayıt
Zorunluluğunun İstisnaları............................................................................ 162
dd. Sigorta Acentesinin Levhadan Silinmesi................................................. 163
aaa. Levhadan Silinmeyi Gerektiren Haller............................................... 163
bbb. Levhadan Silmeye İlişkin Usul ve Sigorta Acentesinin İtiraz
Hakkı................................................................................................................. 163
ee. Sigorta Acentelerinin Başka Ticari Faaliyetlerine İlişkin
Düzenlemeler...................................................................................................... 164
aaa. Genel Olarak............................................................................................ 164
bbb. Acentelik Faaliyeti Dışında Başka Ticari Faaliyette
Bulunabilecekler............................................................................................. 164
ccc. Acentelik Faaliyeti Dışında Başka Ticari Faaliyette
Bulunamayacaklar........................................................................................... 164
ff. Yabancı Sigorta Acentelerinin Türkiye'deki Faaliyetleri...................... 164
gg. Sigorta Acentelerinde Görev Almaları Yasak Olan Kişiler................. 164
ğğ. Sigorta Acentesinin Müşteri Tazminatı (Portföy) Hakkı,
Rekabet Yasağına Tabi Olması Sır Saklama ve Sigorta Ettireni
Aydınlatma Yükümlülükleri............................................................................. 165
aaa. Sigorta Acentesinin Denkleştirme Tazminatı (Portföy) Hakkı....... 165
bbb. Rekabet Yasağı Anlaşması .................................................................. 167
ccc. Sır Saklama Yükümlülüğü.................................................................... 167
ççç. Sigorta Ettireni Aydınlatma Yükümlülüğü........................................ 168
hh. Acentelik Sözleşmesinde Yetkisiz Temsil ............................................. 169
b. Sigorta ve Reasürans Brokerleri...................................................................... 170
aa. Tanımı ve Hukuki Niteliği.......................................................................... 170
bb. Sigorta ve Reasürans Brokeri Olabilmenin Koşulları........................... 171
aaa. Gerçek Kişi Brokerlerde Aranan Koşullar (m. 4)............................. 171
bbb. Tüzel Kişi Brokerlik Faaliyetinde Bulunacak Tüzel Kişilerde
Aranan Koşullar.............................................................................................. 172
c. Sigorta Eksperleri............................................................................................... 173
4. Denetimi.................................................................................................................. 174
B. Sigorta Ettiren ve Sigortalı (Insured, Assured / Insurant) ................................ 176
C. Sigorta Menfaati (Insurable Interest).................................................................... 176
D. Riziko (Risk)............................................................................................................. 177
E. Sigorta Bedeli (Amount Issued)............................................................................. 184
F. Prim (Premium)......................................................................................................... 184
III. Sigortacı ve Sigorta Ettirenin Sözleşmeden Doğan Borç ve Yükümlülükleri
ile Sigorta Sözleşmesinin Son Bulması......................................................................... 184
A. Genel Olarak Borç ve Yükümlülük Kavramları................................................. 184
B. Sigortacının Borç ve Yükümlülükleri................................................................... 185
1.Borçları..................................................................................................................... 185
a. Sigorta Poliçesi Tanzim Etme ve Verme Borcu........................................... 185
aa. Genel Olarak................................................................................................. 185
bb. Poliçe Tanzim Etme ve Verme Yükümlülüğünün İfası........................ 186
aaa. İfa Zamanı................................................................................................ 186
bbb. İfa Yeri..................................................................................................... 187
cc. Poliçe Tanzim Etme ve Verme Yükümlülüğünün
İfa Edilmemesinin Sonuçları............................................................................ 187
aaa. Poliçenin Tanzimi Borcu ile Rizikoyu Taşıma Borcu
Arasındaki İlişki............................................................................................... 187
bbb. Zararlardan Sorumluluk........................................................................ 188
ccc. Poliçenin Farklı Hükümler İçermesi................................................... 189
b. Sigorta Himayesi (Riziko Taşıma) Borcu...................................................... 191
aa. Genel Olarak................................................................................................. 191
bb. Rizikoyu Taşıma Borcunun Süresi........................................................... 192
aaa. Kural: Rizikoyu Taşıma Borcu Primin Ödenmesi İle Başlar.......... 192
bbb. Rizikoyu Taşıma Borcunun Primin Ödenmesi İle
Başlayacağı Kuralının İstisnaları................................................................. 193
i. Sözleşme ile Aksi Yönde Anlaşma...................................................... 193
ii. Karada ve Denizde Eşya Taşıma Sigortaları..................................... 193
iii. Geçmişe Etkili Sigorta......................................................................... 193
cc. Rizikoyu Taşıma Borcunun Coğrafi Bakımdan Sınırlandırılması....... 195
çç. Rizikoyu Taşıma Borcunun Konu Bakımdan Sınırlandırılması........... 195
dd. Rizikoyu Taşıma Borcunun Mahiyet İtibariyle Sınırlandırılması....... 195
c. Sigorta Bedelini Ödeme Borcu........................................................................ 199
aa. Genel Olarak................................................................................................. 199
bb. Sigorta Bedelini Ödeme Borcunun İfası.................................................. 199
aaa. Ödeme Zamanı........................................................................................ 199
bbb. Ödemenin Muhatabı.............................................................................. 201
ccc. Ödeme Şekli............................................................................................ 201
ddd. Ödeme Miktarı....................................................................................... 202
i. Zarar Sigortalarında................................................................................. 203
ia) Zarar Miktarının Tespiti................................................................... 203
ib) Tazminat Miktarının Tespiti........................................................... 204
ii. Meblağ Sigortalarında........................................................................... 206
cc. Sigorta Bedelini Ödeme Borcunun İfa Edilmemesinin Sonuçları....... 206
ç. Giderleri Karşılama Borcu................................................................................ 206
d. Diğer Borçları..................................................................................................... 207
2. Yükümlülükleri...................................................................................................... 207
a. Genel Olarak....................................................................................................... 207
b. Aydınlatma Yükümlülüğü................................................................................ 208
aa. Genel Olarak................................................................................................. 208
bb. Aydınlatma Yükümlülüğünün İfası.......................................................... 209
aaa. Aydınlatma Yükümlülüğünün Muhatapları....................................... 209
bbb. Aydınlatma Yükümlülüğünün Şekli................................................... 209
ccc. Aydınlatma Yükümlülüğünün Zamanı............................................... 210
ççç. Aydınlatma Yükümlülüğünün Kapsamı............................................. 210
cc. Aydınlatma Yükümlülüğünün İfa Edilmemesinin Sonuçları............... 210
C. Sigorta Ettirenin Borç ve Yükümlülükleri........................................................... 213
1. Borcu – Prim Ödeme............................................................................................. 213
a. Genel Olarak Prim Borçlusu............................................................................ 213
b. Prim Miktarının Tespiti..................................................................................... 216
c. Prim Borcunun İfası........................................................................................... 218
aa. Ödeme Şekli.................................................................................................. 218
bb. Primin İfa (Ödeme) Yeri............................................................................. 219
cc. Ödeme Zamanı.............................................................................................. 220
ç. Prim Borcunun İfa Edilmemesinin Sonuçları............................................... 221
aa. Genel Olarak................................................................................................. 221
bb. Sigorta Ettirenin Sigorta Himayesi Başlamadan Cayma İmkânı......... 221
cc. Sigortacının Rizikoyu Taşıma Borcu Bakımından................................. 221
çç. Sigorta Ettirenin Temerrüdü Bakımından................................................ 222
aaa.Primin Tamamının Peşin Ödenmesi Kararlaştırılmış veya İlk
Taksidin Ödenmesinde Temerrüde Düşülmüşse....................................... 222
bbb.İzleyen Primlerin Ödenmesinde Temerrüt........................................ 223
dd. Hayat Sigortaları Bakımından................................................................... 225
aaa. Prim Ödemeden Muaf Sigorta.............................................................. 225
bbb. İntihar....................................................................................................... 225
2. Sigorta Ettirenin Yükümlülükleri....................................................................... 226
a. Beyan Yükümlülükleri...................................................................................... 226
aa. Beyan Yükümlülüklerine İlişkin Ortak Esaslar...................................... 226
bb. Sözleşmenin Yapılması Sırasındaki (Sözleşme Öncesi)
Beyan Yükümlüğü............................................................................................... 227
aaa. Genel Olarak............................................................................................ 227
bbb. Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğünün İfası.............................. 229
i. Beyan Edilmesi Gereken Hususlar....................................................... 229
ii. Beyanın Şekli.......................................................................................... 230
iii. Beyanın Zamanı..................................................................................... 231
iv. Beyan Yükümlülüğünü Yerine Getirecek Kişi................................. 231
ccc. Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğünün İfa Edilmemesi............ 231
i. Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğünün İhlali............................... 231
ii. Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğünün İfa Edilmemesinin
Sonuçları....................................................................................................... 232
iia. Rizikonun Gerçekleşmesinden Önce............................................ 232
iib. Rizikonun Gerçekleşmesinden Sonra........................................... 233
ddd. Hayat Sigortalarında Sigorta Ettirenin Sözleşmenin Kurulması
Sırasındaki Beyan Yükümlülüğü İhlali ve Yaptırımı............................... 236
cc. Sözleşmenin Devamı Sırasındaki Beyan Yükümlülüğü........................ 237
aaa. Genel Olarak............................................................................................ 237
bbb. Zarar Sigortalarında Rizikoyu Ağırlaştırmama Yükümlülüğü...... 238
ccc. Zarar Sigortalarında Ağırlaşan Rizikoyu Beyan Yükümlülüğü..... 239
ddd. Zarar Sigortalarında Sözleşme Devam Ederken Beyan
Yükümlülüğünün İhlali ve Yaptırımı.......................................................... 241
dd. Hayat Sigortalarında Sözleşmenin Devam Sırasındaki Beyan
Yükümlülüğünün İhlali ve Yaptırımı.............................................................. 244
ee. Zarar Sigortalarında Çifte Sigortayı Beyan Yükümlülüğü................... 244
ff. Sigorta Konusu Menfaatin Devrini Beyan Yükümlüğü......................... 245
gg. Rizikonun Gerçekleşmesi Sonrasındaki Beyan Yükümlülüğü............ 245
aaa. Rizikonun Gerçekleştiğini Beyan Yükümlülüğünün Amacı........... 245
bbb. Rizikonun Gerçekleştiğini Beyan Yükümlülüğünün İfası.............. 246
ccc. Zarar Sigortalarında Rizikonun Gerçekleştiğini Beyan
Yükümlülüğünün İhlali ve Yaptırımı.......................................................... 248
b. Koruma ve Tedbir Alma Yükümlülüğü......................................................... 249
aa. Genel Olarak................................................................................................. 249
bb. Koruma Önlemleri Alma Yükümlülüğünün İfası.................................. 250
cc. Sigorta Ettirenin Koruma Önlemlerinden Kaynaklanan
Masrafları Talep Hakkı...................................................................................... 251
çç. Koruma Önlemleri Alma Yükümlülüğünün İhlali ve Yaptırımı.......... 252
c. Bilgi Verme ve Araştırma Yapılmasına İzin Verme Yükümlülüğü,
İhlali ve Yaptırımı.................................................................................................. 253
ç. Zarar Gören Mal ve Zararın Gerçekleştiği Yerde
Değişiklik Yapmama Yükümlülüğü, İhlali ve Yaptırımı................................ 254
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN SON BULMASI VE ZAMANAŞIMI
§ 6. Genel Olarak................................................................................................................ 256
§ 7. Türk Ticaret Kanunu'nda Öngörülen Özel Sona Erme Sebepleri...................... 257
I. Kısmi Zarar Meydana Gelmesi................................................................................. 257
II. Sigorta Menfaatinin Ortadan Kalkması veya El Değiştirmesi........................... 258
A. Sigorta Menfaatini Ortadan Kalkması............................................................... 258
B. Sigorta Menfaatinin El Değiştirmesi.................................................................. 258
III. Taraflardan Birinin Fesih Hakkını Kullanması................................................... 259
A. Olağanüstü Durumlarda Sözleşmenin Feshi..................................................... 259
B. Primin Tek Taraflı Arttırılmasında Sözleşmenin Feshi.................................. 261
C. Bölümsel (Kısmi) Fesih ve Cayma..................................................................... 261
Ç. Sigorta Ettirenin Dönme Hakkı...............................................
Hukuk fakültelerinde okutulan sigorta hukuku derslerine uygun olarak hazırlamaya gayret ettiğimiz “Türk Özel Sigorta Hukuku Dersleri” isimli çalışmamızın 6. Baskısında, bir önceki baskımızı yeniden gözden geçirdik ve yine ders kitabına uygun bazı önemli müdahaleler ve güncel tashihler yaptık. Bu doğrultuda özellikle kitabın sonuna eklediğimiz örnek çözümlü sigorta hukuku olaylarının sayılarını ciddi şekilde artırdık. Çalışmamızın bu alanda lisansüstü çalışmalar yapacak meslektaşlarımıza da öncülük yapacağına inanıyoruz.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ..................................................................................................................................xv
İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ............................................................................................xvi
ÜÇÜNCÜ BASKIYA ÖNSÖZ......................................................................................xvii
DÖRDÜNCÜ BASKIYA ÖNSÖZ...............................................................................xviii
BEŞİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ........................................................................................xix
ALTINCI BASKIYA ÖNSÖZ.........................................................................................xx
KISALTMALAR............................................................................................................... xxi
BİRİNCİ BÖLÜM
SİGORTANIN ORTAYA KONULMASI
§ 1. Sigorta Kavramı Sigortanın Önemi ve Tasnifi........................................................... 2
I. Sigortanın Doğumu Tarihi Gelişimi ve Yararları...................................................... 2
A. İnsanlar ve Tehlikeler................................................................................................ 2
B. Tehlikelerle Belli Başlı Mücadele Yolları ............................................................ 2
1. Koruma ..................................................................................................................... 2
2. Yardım....................................................................................................................... 2
3. Öngörme .................................................................................................................. 3
a. Genel Olarak ........................................................................................................ 3
b. Tasarruf ................................................................................................................ 3
c. Sigorta ................................................................................................................... 4
aa. Genel Olarak................................................................................................... 4
bb. Sigortanın Tarihi Gelişim............................................................................. 8
aaa. Uluslararası Alanda Sigortanın Tarihi Gelişimi.................................. 8
bbb. Ülkemizde Sigortanın Tarihi Gelişimi.............................................. 12
cc. Sigortanın Önemi ve Yararları.................................................................. 16
çç. Sigortanın Özel Türleri............................................................................... 19
aaa. Mükerrer Sigorta (Reasürans).............................................................. 19
bbb. Geçici Sigorta Himayesi (Muvakkat Sigorta Kuvertürü)............... 21
ccc. Kombine Sigorta.................................................................................... 22
ççç. Abonman Sigorta................................................................................... 22
ddd. Karşılıklı Sigorta................................................................................... 23
II. Sosyal Sigortalar – Özel Sigortalar Ayrımı............................................................. 25
III. Özel Sigortaların Kendi İçinde Tasnifi................................................................... 26
A. Genel Olarak............................................................................................................. 26
B. İhtiyacın Karşılanması Kıstasına Göre Ayırım................................................... 29
1. Somut Olarak (Zarar Sigortaları) ...................................................................... 29
a. Aktif Sigortaları................................................................................................. 30
aa. Mal Sigortası ............................................................................................... 30
bb. Alacak Sigortası.......................................................................................... 32
cc. Kâr (Kazanç) Sigortası............................................................................... 32
b. Pasif Sigortaları................................................................................................. 33
aa. Kanuni Borçlara Karşı Sigorta ................................................................. 33
bb. Sözleşmeden Doğan Borçlara Karşı Sigorta ......................................... 34
cc. Zaruri Masraflara Karşı Sigorta ............................................................... 35
2. Soyut Olarak [Meblağ (Can) Sigortaları]......................................................... 35
a. Genel Bilgi ve Meblağ Sigortalarına Egemen Olan İlkeler....................... 35
b. Hayat Sigortaları................................................................................................ 38
aa. Genel Olarak................................................................................................. 38
bb. Tanımı........................................................................................................... 38
cc. Türleri............................................................................................................ 40
aaa. Bireysel Hayat Sigortası....................................................................... 40
i. Ölüm İhtimaline Karşı Sigorta.............................................................. 40
ii. Belirli Bir Tarihte Yaşama İhtimaline Karşı Sigorta....................... 40
iii. Karma Sigorta....................................................................................... 40
bbb. Grup Hayat Sigortası ........................................................................... 40
c. Kaza Sigortası.................................................................................................... 41
aa. Genel Olarak................................................................................................. 41
bb. Tanımı........................................................................................................... 44
cc. Türleri............................................................................................................ 44
aaa. Bireysel Kaza Sigortası......................................................................... 44
bbb. Grup Kaza Sigortası.............................................................................. 44
ç. Hastalık ve Sağlık Sigortası............................................................................. 44
C. Riziko Konusuna Göre Ayırım.............................................................................. 45
1. Malvarlığı Sigortaları........................................................................................... 45
2. Şahısvarlığı Sigortaları......................................................................................... 45
Ç. Zarar (Malvarlığı) Sigortalarına İlişkin Temel Kavramlar .............................. 45
1. Sigorta Değeri ....................................................................................................... 45
2. Sigorta Bedeli ....................................................................................................... 46
3. Sigorta Zararı ........................................................................................................ 47
4. Sigorta Tazminatı ................................................................................................. 48
IV. Zarar (Malvarlığı) Sigortalarına Egemen Olan İlkeler........................................ 48
A. Menfaat İlkesi........................................................................................................... 48
1. Genel Olarak Kavram.............................................................................................. 48
2. Sigortalanabilir Menfaat......................................................................................... 50
3. Menfaat Eksikliğinin Sonuçları............................................................................. 51
B. Zenginleşme Yasağı (Tazmin İlkesi) ve Hukuki Sonuçları................................. 55
1. Genel Olarak Zenginleşme Yasağı Kavramı....................................................... 55
2. Zenginleşme Yasağının Hukuki Sonuçları.......................................................... 56
a. Genel Olarak.......................................................................................................... 56
b. Aşkın Sigorta Yasağı........................................................................................... 56
aa. Kural................................................................................................................. 56
bb. Aşkın Sigortanın İstisnası = Takseli (Mutabakatlı) Sigorta.................... 58
c. Eksik Sigorta......................................................................................................... 61
ç. Birden Çok Sigorta ve Hukuki Sonuçları......................................................... 63
aa. Genel Olarak.................................................................................................... 63
bb. Müşterek Sigorta (Koasürans) ve Hukuki Sonuçları............................... 64
cc. Kısmi Sigorta ve Hukuki Sonuçları............................................................. 68
çç. Çifte Sigorta ve Hukuki Sonuçları............................................................... 70
C. Halefiyet İlkesi – Sigortacının Kusurlu Üçüncü Kişiye Rücu Hakkı................ 72
1. Genel Olarak............................................................................................................. 72
2. Şartları........................................................................................................................ 75
a. Geçerli Bir Sigorta Sözleşmesinin Varlığı....................................................... 75
b. Sigorta Bedelinin Ödenmesi............................................................................... 76
c. Sigorta Ettirenin Dava Hakkının Bulunması................................................... 78
3. Hüküm ve Sonuçları................................................................................................ 78
a. Sigortacı Yönünden.............................................................................................. 78
b. Sigorta Ettiren Yönünden................................................................................... 81
c. Zarar Sorumlusu Yönünden................................................................................ 82
4. Halefiyet ve Rücu Kavramlarının Karşılaştırılması........................................... 83
İKİNCİ BÖLÜM
SİGORTA HUKUKUNUN KONUSU, NİTELİĞİ KAYNAKLARI VE
SÖZLEŞME SERBESTİSİ İLKESİNE BAKIŞ
§ 2. Sigorta Hukukunun Konusu ve Niteliği.................................................................... 88
§ 3. Sigorta Hukukunun Kaynakları ................................................................................. 88
1. Genel Olarak.......................................................................................................... 88
2. Mevzuat (Yazılı Kaynaklar)................................................................................ 89
3. Sigorta Genel ve Özel Şartları............................................................................ 90
a. Sigorta Genel Şartları........................................................................................ 90
b. Sigorta Özel Şartları.......................................................................................... 91
4. Ticari Örf ve Adet Hukuku................................................................................. 92
5. Mahkeme Kararları ve Öğreti............................................................................. 93
§ 4. Sigorta Hukukunda Sözleşme Serbestisi İlkesi ve Sınırlanması ile
Sigorta Sözleşmesinde Koruyucu Hükümler................................................................... 93
I. Sigorta Hukukunda Sözleşme Serbestisi İlkesi ve Sınırlanması........................... 93
A. Sigorta Hukukunda Sözleşme Serbestisi İlkesi.................................................. 93
B. Sigorta Hukukunda Sınırlanması.......................................................................... 94
1. Genel Olarak.......................................................................................................... 94
2. Sigorta Sözleşmesinde Koruyucu (Emredici) Hükümler............................... 95
a. Genel Olarak....................................................................................................... 95
b. Tam Emredici Hükümler................................................................................. 96
aa. Sorumluluk Sigortası Dışındaki Zarar Sigortaları İçin
Tam Emredici Hükümler.................................................................................. 96
bb. Sorumluluk Sigortaları İçin Tam Emredici Hükümler......................... 97
cc. Can Sigortaları İçin Tam Emredici Hükümler..................................... 100
c. Yarı Emredici Hükümler................................................................................ 102
aa. Sorumluluk Sigortası Dışındaki Zarar Sigortaları İçin
Yarı Emredici Hükümler................................................................................ 102
bb. Sorumluluk Sigortaları İçin Yarı Emredici Hükümler....................... 106
cc. Can Sigortaları İçin Yarı Emredici Hükümler..................................... 107
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SİGORTA SÖZLEŞMESİ HUKUKU
§ 5. Sigorta Sözleşmesi......................................................................................................... 110
I. Sigorta Sözleşmesi Kavramı Benzeri Kavramlarla Karşılaştırılması
Karakteristikleri Tarafları ile Diğer İlgili Kişiler ve Uygulanacak
Hükümler ve Sırası............................................................................................................ 110
A. Tanımı Hukuki Niteliği Kurulması ...................................................................... 110
1. Tanımı...................................................................................................................... 110
2. Hukuki Niteliği...................................................................................................... 113
3. Sigorta Sözleşmesinin Kurulması....................................................................... 116
a. Genel Olarak....................................................................................................... 116
b. Sigorta Sözleşmesinde Şekil............................................................................ 118
c. Sigorta Poliçesi ve Diğer Sigorta Dokümanları............................................ 119
aa. Sigorta Poliçesi............................................................................................. 119
bb. Diğer Sigorta Dokümanları........................................................................ 121
aaa. Geçici (Muvakkat) Sigorta İlmühaberi............................................... 121
bbb. Sigorta Sertifikası.................................................................................. 122
ccc. Zeyilname................................................................................................ 122
B. Sigorta Sözleşmesinin Benzeri Kavramlarla Karşılaştırılması ve
Özellikleri........................................................................................................................ 123
1. Sigorta Sözleşmesinin Benzeri Kavramlarla Karşılaştırılması...................... 123
a. Sigorta Sözleşmesi ve Kumar ve Bahis.......................................................... 123
b. Sigorta Sözleşmesi ve Garanti Sözleşmesi.................................................... 125
2. Sigorta Sözleşmesinin Özellikleri....................................................................... 127
a. İltihaki (Katılmalı) Bir Sözleşme Olması...................................................... 127
b. Azami İyiniyete Dayanan Bir Sözleşme Olması.......................................... 128
c. Sosyal Nitelikli Bir Sözleşme Olması............................................................ 128
d. Teminat Sözleşmesi Olması............................................................................. 129
e. Tesadüfe Bağlı “Aléatoire” Bir Sözleşme Olması....................................... 129
f. Sigorta Sözleşmesinin Kişiye Bağlı Sözleşmelerden olması...................... 130
C. Sigorta Sözleşmesinin Tarafları Diğer İlgili Kişiler ve Süresi......................... 130
1. Tarafları................................................................................................................... 130
a. Sigortacı............................................................................................................... 130
b. Sigorta Ettiren..................................................................................................... 132
2. Diğer İlgili Kişiler................................................................................................. 132
a. Zarar Sigortalarında İlgili Üçüncü Kişiler..................................................... 132
aa. Sigortalı.......................................................................................................... 132
aaa. Genel Olarak............................................................................................ 132
bbb. Temsilen Yapılan Sigortada Sigortalı................................................ 133
ccc. Başkası Hesabına Sigortada Sigortalı................................................. 136
bb. Sigortalı Malı Edinen Kişi.......................................................................... 139
cc. Sigorta Menfaati Üzerindeki Sınırlamalarda Üçüncü Kişiler............... 140
aaa. Aynî Hak Sahipleri................................................................................. 140
bbb. Sigorta Menfaatinin Haczinde Üçüncü Kişi Alacaklılar................. 142
çç. Trafik Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasında ve Tüm Sorumluluk Sigortalarında Üçüncü Kişiler 143
b. Hayat Sigortalarında İlgili Üçüncü Kişiler.................................................... 144
aa. Riziko Taşıyan Kişi (Sigortalı).................................................................. 144
bb. Sigortadan Faydalanan Üçüncü Kişi (Lehtar)......................................... 145
3. Süresi....................................................................................................................... 147
a. Genel Olarak....................................................................................................... 147
b. Şekli Süre............................................................................................................ 147
c. Sorumluluk Süresi (Maddi Süre)..................................................................... 148
ç. Teknik Süre......................................................................................................... 149
Ç. Uygulanacak Hükümler ve Sırası.......................................................................... 149
1. Emredici Hükümler............................................................................................... 150
2. Sözleşme Hükümleri............................................................................................. 150
3. Emredici Olmayan Ticari Hükümler.................................................................. 150
4. Ticari Örf ve Âdet.................................................................................................. 150
5. Genel Hükümler..................................................................................................... 151
II. Sigorta Sözleşmesinin Unsurları................................................................................ 151
A. Sigortacı (Insurer).................................................................................................... 151
1. Sigorta Şirketlerinin ve Reasürans Şirketlerinin Kuruluşu............................. 151
a. Genel Olarak....................................................................................................... 151
b. Ruhsat Almaları.................................................................................................. 153
2. İç Örgütlenmesi...................................................................................................... 154
a. Genel Olarak....................................................................................................... 154
b. Aktüerya ve İstatistik Servisi........................................................................... 155
c. Prodüksiyon Servisi........................................................................................... 155
ç. Hasar Servisi....................................................................................................... 155
d. Muhasebe Servisi............................................................................................... 156
e. Hukuk Servisi...................................................................................................... 156
f. Reasürans Servisi................................................................................................ 156
3. Dış Örgütlenmesi................................................................................................... 156
a. Sigorta Acenteleri............................................................................................... 156
aa. Acentenin Tanımı ve Unsurları.................................................................. 156
bb.Yardımcı Şahıs Olma Nitelikleri............................................................... 158
cc.5684 Sayılı Sigortacılık Kanuna Göre Sigorta Acentesi Olabilme
Koşulları................................................................................................................ 159
aaa. Genel Olarak............................................................................................ 159
bbb. Sigorta Acentelerinde Aranan Nitelikler........................................... 160
i. Gerçek Kişi Sigorta Acentelerinde Aranan Nitelikler....................... 160
çç. Konuya İlişkin Diğer Düzenlemeler......................................................... 162
aaa. Sigorta Acentesinin Müsteşarlıktan Belge Alma ve
Levhaya Kayıt Zorunluluğu.......................................................................... 162
bbb. Müsteşarlıktan Belge Alınması ve Levhaya Kayıt
Zorunluluğunun İstisnaları............................................................................ 162
dd. Sigorta Acentesinin Levhadan Silinmesi................................................. 163
aaa. Levhadan Silinmeyi Gerektiren Haller............................................... 163
bbb. Levhadan Silmeye İlişkin Usul ve Sigorta Acentesinin İtiraz
Hakkı................................................................................................................. 163
ee. Sigorta Acentelerinin Başka Ticari Faaliyetlerine İlişkin
Düzenlemeler...................................................................................................... 164
aaa. Genel Olarak............................................................................................ 164
bbb. Acentelik Faaliyeti Dışında Başka Ticari Faaliyette
Bulunabilecekler............................................................................................. 164
ccc. Acentelik Faaliyeti Dışında Başka Ticari Faaliyette
Bulunamayacaklar........................................................................................... 164
ff. Yabancı Sigorta Acentelerinin Türkiye'deki Faaliyetleri...................... 164
gg. Sigorta Acentelerinde Görev Almaları Yasak Olan Kişiler................. 164
ğğ. Sigorta Acentesinin Müşteri Tazminatı (Portföy) Hakkı,
Rekabet Yasağına Tabi Olması Sır Saklama ve Sigorta Ettireni
Aydınlatma Yükümlülükleri............................................................................. 165
aaa. Sigorta Acentesinin Denkleştirme Tazminatı (Portföy) Hakkı....... 165
bbb. Rekabet Yasağı Anlaşması .................................................................. 167
ccc. Sır Saklama Yükümlülüğü.................................................................... 167
ççç. Sigorta Ettireni Aydınlatma Yükümlülüğü........................................ 168
hh. Acentelik Sözleşmesinde Yetkisiz Temsil ............................................. 169
b. Sigorta ve Reasürans Brokerleri...................................................................... 170
aa. Tanımı ve Hukuki Niteliği.......................................................................... 170
bb. Sigorta ve Reasürans Brokeri Olabilmenin Koşulları........................... 171
aaa. Gerçek Kişi Brokerlerde Aranan Koşullar (m. 4)............................. 171
bbb. Tüzel Kişi Brokerlik Faaliyetinde Bulunacak Tüzel Kişilerde
Aranan Koşullar.............................................................................................. 172
c. Sigorta Eksperleri............................................................................................... 173
4. Denetimi.................................................................................................................. 174
B. Sigorta Ettiren ve Sigortalı (Insured, Assured / Insurant) ................................ 176
C. Sigorta Menfaati (Insurable Interest).................................................................... 176
D. Riziko (Risk)............................................................................................................. 177
E. Sigorta Bedeli (Amount Issued)............................................................................. 184
F. Prim (Premium)......................................................................................................... 184
III. Sigortacı ve Sigorta Ettirenin Sözleşmeden Doğan Borç ve Yükümlülükleri
ile Sigorta Sözleşmesinin Son Bulması......................................................................... 184
A. Genel Olarak Borç ve Yükümlülük Kavramları................................................. 184
B. Sigortacının Borç ve Yükümlülükleri................................................................... 185
1.Borçları..................................................................................................................... 185
a. Sigorta Poliçesi Tanzim Etme ve Verme Borcu........................................... 185
aa. Genel Olarak................................................................................................. 185
bb. Poliçe Tanzim Etme ve Verme Yükümlülüğünün İfası........................ 186
aaa. İfa Zamanı................................................................................................ 186
bbb. İfa Yeri..................................................................................................... 187
cc. Poliçe Tanzim Etme ve Verme Yükümlülüğünün
İfa Edilmemesinin Sonuçları............................................................................ 187
aaa. Poliçenin Tanzimi Borcu ile Rizikoyu Taşıma Borcu
Arasındaki İlişki............................................................................................... 187
bbb. Zararlardan Sorumluluk........................................................................ 188
ccc. Poliçenin Farklı Hükümler İçermesi................................................... 189
b. Sigorta Himayesi (Riziko Taşıma) Borcu...................................................... 191
aa. Genel Olarak................................................................................................. 191
bb. Rizikoyu Taşıma Borcunun Süresi........................................................... 192
aaa. Kural: Rizikoyu Taşıma Borcu Primin Ödenmesi İle Başlar.......... 192
bbb. Rizikoyu Taşıma Borcunun Primin Ödenmesi İle
Başlayacağı Kuralının İstisnaları................................................................. 193
i. Sözleşme ile Aksi Yönde Anlaşma...................................................... 193
ii. Karada ve Denizde Eşya Taşıma Sigortaları..................................... 193
iii. Geçmişe Etkili Sigorta......................................................................... 193
cc. Rizikoyu Taşıma Borcunun Coğrafi Bakımdan Sınırlandırılması....... 195
çç. Rizikoyu Taşıma Borcunun Konu Bakımdan Sınırlandırılması........... 195
dd. Rizikoyu Taşıma Borcunun Mahiyet İtibariyle Sınırlandırılması....... 195
c. Sigorta Bedelini Ödeme Borcu........................................................................ 199
aa. Genel Olarak................................................................................................. 199
bb. Sigorta Bedelini Ödeme Borcunun İfası.................................................. 199
aaa. Ödeme Zamanı........................................................................................ 199
bbb. Ödemenin Muhatabı.............................................................................. 201
ccc. Ödeme Şekli............................................................................................ 201
ddd. Ödeme Miktarı....................................................................................... 202
i. Zarar Sigortalarında................................................................................. 203
ia) Zarar Miktarının Tespiti................................................................... 203
ib) Tazminat Miktarının Tespiti........................................................... 204
ii. Meblağ Sigortalarında........................................................................... 206
cc. Sigorta Bedelini Ödeme Borcunun İfa Edilmemesinin Sonuçları....... 206
ç. Giderleri Karşılama Borcu................................................................................ 206
d. Diğer Borçları..................................................................................................... 207
2. Yükümlülükleri...................................................................................................... 207
a. Genel Olarak....................................................................................................... 207
b. Aydınlatma Yükümlülüğü................................................................................ 208
aa. Genel Olarak................................................................................................. 208
bb. Aydınlatma Yükümlülüğünün İfası.......................................................... 209
aaa. Aydınlatma Yükümlülüğünün Muhatapları....................................... 209
bbb. Aydınlatma Yükümlülüğünün Şekli................................................... 209
ccc. Aydınlatma Yükümlülüğünün Zamanı............................................... 210
ççç. Aydınlatma Yükümlülüğünün Kapsamı............................................. 210
cc. Aydınlatma Yükümlülüğünün İfa Edilmemesinin Sonuçları............... 210
C. Sigorta Ettirenin Borç ve Yükümlülükleri........................................................... 213
1. Borcu – Prim Ödeme............................................................................................. 213
a. Genel Olarak Prim Borçlusu............................................................................ 213
b. Prim Miktarının Tespiti..................................................................................... 216
c. Prim Borcunun İfası........................................................................................... 218
aa. Ödeme Şekli.................................................................................................. 218
bb. Primin İfa (Ödeme) Yeri............................................................................. 219
cc. Ödeme Zamanı.............................................................................................. 220
ç. Prim Borcunun İfa Edilmemesinin Sonuçları............................................... 221
aa. Genel Olarak................................................................................................. 221
bb. Sigorta Ettirenin Sigorta Himayesi Başlamadan Cayma İmkânı......... 221
cc. Sigortacının Rizikoyu Taşıma Borcu Bakımından................................. 221
çç. Sigorta Ettirenin Temerrüdü Bakımından................................................ 222
aaa.Primin Tamamının Peşin Ödenmesi Kararlaştırılmış veya İlk
Taksidin Ödenmesinde Temerrüde Düşülmüşse....................................... 222
bbb.İzleyen Primlerin Ödenmesinde Temerrüt........................................ 223
dd. Hayat Sigortaları Bakımından................................................................... 225
aaa. Prim Ödemeden Muaf Sigorta.............................................................. 225
bbb. İntihar....................................................................................................... 225
2. Sigorta Ettirenin Yükümlülükleri....................................................................... 226
a. Beyan Yükümlülükleri...................................................................................... 226
aa. Beyan Yükümlülüklerine İlişkin Ortak Esaslar...................................... 226
bb. Sözleşmenin Yapılması Sırasındaki (Sözleşme Öncesi)
Beyan Yükümlüğü............................................................................................... 227
aaa. Genel Olarak............................................................................................ 227
bbb. Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğünün İfası.............................. 229
i. Beyan Edilmesi Gereken Hususlar....................................................... 229
ii. Beyanın Şekli.......................................................................................... 230
iii. Beyanın Zamanı..................................................................................... 231
iv. Beyan Yükümlülüğünü Yerine Getirecek Kişi................................. 231
ccc. Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğünün İfa Edilmemesi............ 231
i. Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğünün İhlali............................... 231
ii. Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğünün İfa Edilmemesinin
Sonuçları....................................................................................................... 232
iia. Rizikonun Gerçekleşmesinden Önce............................................ 232
iib. Rizikonun Gerçekleşmesinden Sonra........................................... 233
ddd. Hayat Sigortalarında Sigorta Ettirenin Sözleşmenin Kurulması
Sırasındaki Beyan Yükümlülüğü İhlali ve Yaptırımı............................... 236
cc. Sözleşmenin Devamı Sırasındaki Beyan Yükümlülüğü........................ 237
aaa. Genel Olarak............................................................................................ 237
bbb. Zarar Sigortalarında Rizikoyu Ağırlaştırmama Yükümlülüğü...... 238
ccc. Zarar Sigortalarında Ağırlaşan Rizikoyu Beyan Yükümlülüğü..... 239
ddd. Zarar Sigortalarında Sözleşme Devam Ederken Beyan
Yükümlülüğünün İhlali ve Yaptırımı.......................................................... 241
dd. Hayat Sigortalarında Sözleşmenin Devam Sırasındaki Beyan
Yükümlülüğünün İhlali ve Yaptırımı.............................................................. 244
ee. Zarar Sigortalarında Çifte Sigortayı Beyan Yükümlülüğü................... 244
ff. Sigorta Konusu Menfaatin Devrini Beyan Yükümlüğü......................... 245
gg. Rizikonun Gerçekleşmesi Sonrasındaki Beyan Yükümlülüğü............ 245
aaa. Rizikonun Gerçekleştiğini Beyan Yükümlülüğünün Amacı........... 245
bbb. Rizikonun Gerçekleştiğini Beyan Yükümlülüğünün İfası.............. 246
ccc. Zarar Sigortalarında Rizikonun Gerçekleştiğini Beyan
Yükümlülüğünün İhlali ve Yaptırımı.......................................................... 248
b. Koruma ve Tedbir Alma Yükümlülüğü......................................................... 249
aa. Genel Olarak................................................................................................. 249
bb. Koruma Önlemleri Alma Yükümlülüğünün İfası.................................. 250
cc. Sigorta Ettirenin Koruma Önlemlerinden Kaynaklanan
Masrafları Talep Hakkı...................................................................................... 251
çç. Koruma Önlemleri Alma Yükümlülüğünün İhlali ve Yaptırımı.......... 252
c. Bilgi Verme ve Araştırma Yapılmasına İzin Verme Yükümlülüğü,
İhlali ve Yaptırımı.................................................................................................. 253
ç. Zarar Gören Mal ve Zararın Gerçekleştiği Yerde
Değişiklik Yapmama Yükümlülüğü, İhlali ve Yaptırımı................................ 254
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN SON BULMASI VE ZAMANAŞIMI
§ 6. Genel Olarak................................................................................................................ 256
§ 7. Türk Ticaret Kanunu'nda Öngörülen Özel Sona Erme Sebepleri...................... 257
I. Kısmi Zarar Meydana Gelmesi................................................................................. 257
II. Sigorta Menfaatinin Ortadan Kalkması veya El Değiştirmesi........................... 258
A. Sigorta Menfaatini Ortadan Kalkması............................................................... 258
B. Sigorta Menfaatinin El Değiştirmesi.................................................................. 258
III. Taraflardan Birinin Fesih Hakkını Kullanması................................................... 259
A. Olağanüstü Durumlarda Sözleşmenin Feshi..................................................... 259
B. Primin Tek Taraflı Arttırılmasında Sözleşmenin Feshi.................................. 261
C. Bölümsel (Kısmi) Fesih ve Cayma..................................................................... 261
Ç. Sigorta Ettirenin Dönme Hakkı...............................................
| Taksit Sayısı | Taksit tutarı | Genel Toplam |
|---|---|---|
| Tek Çekim | 416,50 | 416,50 |
| 2 | 222,20 | 444,41 |
| 3 | 151,19 | 453,57 |
| 4 | 115,89 | 463,56 |
| 5 | 94,80 | 473,98 |
| 6 | 79,83 | 478,98 |
| Taksit Sayısı | Taksit tutarı | Genel Toplam |
|---|---|---|
| Tek Çekim | 416,50 | 416,50 |
| 2 | 215,75 | 431,49 |
| 3 | 145,36 | 436,08 |
| 4 | 110,16 | 440,66 |
| 5 | 89,13 | 445,66 |
| 6 | 74,97 | 449,82 |
| Taksit Sayısı | Taksit tutarı | Genel Toplam |
|---|---|---|
| Tek Çekim | 416,50 | 416,50 |
| 2 | 215,75 | 431,49 |
| 3 | 145,36 | 436,08 |
| 4 | 110,16 | 440,66 |
| 5 | 89,13 | 445,66 |
| 6 | 74,97 | 449,82 |
| Taksit Sayısı | Taksit tutarı | Genel Toplam |
|---|---|---|
| Tek Çekim | 416,50 | 416,50 |
| 2 | 215,75 | 431,49 |
| 3 | 145,36 | 436,08 |
| 4 | 110,16 | 440,66 |
| 5 | 89,13 | 445,66 |
| 6 | 74,97 | 449,82 |
| Taksit Sayısı | Taksit tutarı | Genel Toplam |
|---|---|---|
| Tek Çekim | 416,50 | 416,50 |
| 2 | 215,75 | 431,49 |
| 3 | 145,36 | 436,08 |
| 4 | 110,16 | 440,66 |
| 5 | 89,13 | 445,66 |
| 6 | 74,97 | 449,82 |
| Taksit Sayısı | Taksit tutarı | Genel Toplam |
|---|---|---|
| Tek Çekim | 416,50 | 416,50 |
| 2 | 215,75 | 431,49 |
| 3 | 145,36 | 436,08 |
| 4 | 110,16 | 440,66 |
| 5 | 89,13 | 445,66 |
| 6 | 74,97 | 449,82 |
| Taksit Sayısı | Taksit tutarı | Genel Toplam |
|---|---|---|
| Tek Çekim | 416,50 | 416,50 |
| 2 | 215,75 | 431,49 |
| 3 | 145,36 | 436,08 |
| 4 | 110,16 | 440,66 |
| 5 | 89,13 | 445,66 |
| 6 | 74,97 | 449,82 |
| Taksit Sayısı | Taksit tutarı | Genel Toplam |
|---|---|---|
| Tek Çekim | 416,50 | 416,50 |
| 2 | - | - |
| 3 | - | - |
| 4 | - | - |
| 5 | - | - |
| 6 | - | - |
-
%15İNDİRİM420,00TL 357,00TL
-
-
-
-
-
-%15
Stokta yok%15İNDİRİM420,00TL 357,00TL -
%15İNDİRİM245,00TL 208,25TL
-
%35İNDİRİM250,00TL 162,50TL
-
%15İNDİRİM392,00TL 333,20TL
-
%15İNDİRİM588,00TL 499,80TL
-
-
-
-
-
-
-
-
-
%15İNDİRİM420,00TL 357,00TL
-
-
-
%15İNDİRİM126,00TL 107,10TL
