TAHLİL İdare Hukuku Konu Anlatım Kitabı

BÖLÜM 1:
İDARE VE İDARE HUKUKU
1.1. İdare Kavramı...............................................................................................1
1.1.1. Organik Anlamda İdare (İdari Teşkilat)....................................................2
1.1.2. Fonksiyonel Anlamda İdare (İdari İşlev/Faaliyet)....................................5
1.1.3. T.C. Devlet İdaresinin Başlıca Görevleri...................................................8
1.1.3.1. Milli Güvenliğin Korunması................................................................8
1.1.3.2. Kolluk Faaliyetleri..............................................................................8
1.1.3.3. Kamu Hizmetlerinin Yürütülmesi.......................................................8
1.1.3.4. Özendirme ve Destekleme (Teşvik) Faaliyetleri.................................9
1.1.3.5. İç Düzen (Özyönetim) Faaliyetleri......................................................9
1.2. İdare Hukukunun Tanımı ve Kapsamı...........................................................10
1.3. İdare Hukukunun Tarihsel Gelişimi...............................................................14
1.3.1. Dünyada İdare Hukukunun Gelişimi.....................................................14
1.3.2. Türkiye'de İdare Hukukunun Gelişimi...................................................15
1.4. İdare Hukukunun Özellikleri.........................................................................18
1.4.1. İdare Hukuku Kamu Hukukunun Alt Dalıdır............................................18
1.4.2. İdare Hukuku Genç Bir Hukuk Dalıdır......................................................19
1.4.3. İdare Hukuku Statü Hukukudur...............................................................19
1.4.4. İdare Hukuku Bağımsız ve Özerktir.........................................................20
1.4.5. İdare Hukuku Tedvin (Kodife) Edilmemiştir.............................................20
1.4.6. İdare Hukuku İçtihatlara Dayanır ve Dinamiktir......................................20
1.4.7. İdare Hukukundan Kaynaklanan Sorunlar İdari Yargıda Çözümlenir.......21
1.4.8. İdare Hukuku Diğer Disiplinlerle Yakın İlişkidedir....................................21
1.4.9. İdare Hukuku Kozalist Bir Hukuk Dalıdır..................................................21
1.5. İdare Hukukunun Kaynakları........................................................................22
1.5.1. Anayasa...................................................................................................22
1.5.2. Kanun......................................................................................................22
1.5.3. Uluslararası Antlaşmalar.........................................................................23
1.5.4. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri............................................................23
1.5.5. Yönetmelik..............................................................................................25
1.5.6. Diğer Adsız Düzenleyici İşlemler ve Yardımcı Kaynaklar..........................25
1.5.7. Yardımcı Kaynaklar..................................................................................26
1.5.7.1. Doktrin (Öğreti).................................................................................26
1.5.7.2. Yargısal İçtihatlar (Mahkeme Kararları)..............................................26
BÖLÜM 2:
İDARE HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ
2.1. Hukuk Devleti İlkesi......................................................................................28
2.1.1.1. Hukuk Devletinin Tarihsel Gelişimi....................................................29
2.1.1.1.1. Mülk Devlet Anlayışı.....................................................................29
2.1.1.1.2. Hazine Teorisi...............................................................................29
2.1.1.1.3. Polis Devleti .................................................................................30
2.1.1.1.4. Modern Hukuk Devletine Geçiş...................................................30
2.1.1.2. Hukuk Devletinin Teorik Temelleri.....................................................32
2.1.1.3. Hukuk Devletinin Temel Unsurları.....................................................33
2.1.1.3.1. Kuvvetler Ayrılığı İlkesi.................................................................34
2.1.1.3.2. Kanunların Genelliği ve Soyutluğu...............................................35
2.1.1.3.3. Hukuki Güvenlik İlkesi..................................................................35
2.1.1.4. Temel Hak ve Özgürlüklerin Korunması.............................................36
2.1.1.5. Yargı Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı..........................................................36
2.2. Demokratik Devlet İlkesi (AY m. 2)...............................................................37
2.2.1. Demokratik Devlet Kavramı ve Tarihsel Gelişimi.....................................37
2.2.2. Demokratik Devletin Temel Unsurları.....................................................37
2.2.2.1. Çoğulculuk ve Siyasi Partiler..............................................................37
2.2.2.2. Seçimler ve Temsil.............................................................................38
2.2.4. Halk Egemenliği ve Katılımcı Demokrasi.................................................38
2.2.5. Demokratik Devlet İlkesinin İdare Hukukuna Yansımaları.......................39
2.3. Laik Devlet İlkesi (AY m. 2)............................................................................39
2.3.1. Laiklik Kavramı ve Tarihsel Gelişimi.........................................................39
2.3.2. Türkiye'de Laiklik Anlayışı ve Uygulaması................................................39
2.3.3. Din ve Vicdan Özgürlüğü.........................................................................40
2.3.4. Devletin Din Karşısındaki Tarafsızlığı.......................................................40
2.3.5. Laik Devlet İlkesinin İdare Hukukuna Etkileri..........................................41
2.4. Sosyal Devlet İlkesi (AY m. 2)........................................................................41
2.4.1. Sosyal Devlet Kavramı ve Tarihsel Gelişimi..............................................41
2.4.2. Sosyal Devletin Temel Görevleri..............................................................42
2.4.3. Sosyal Haklar ve Devletin Yükümlülükleri...............................................42
2.4.4. Sosyal Adalet ve Fırsat Eşitliği.................................................................42
2.4.5. Sosyal Devlet İlkesinin İdare Hukukuna Yansımaları...............................43
2.5. Atatürk Milliyetçiliğine Bağlı Devlet İlkesi (AY m. 2).....................................43
2.5.1. Atatürk Milliyetçiliği Kavramı ve Tarihsel Bağlam....................................43
2.5.2. Atatürk Milliyetçiliğinin Temel İlkeleri.....................................................43
2.5.3. Atatürk Milliyetçiliği ve Çağdaşlaşma......................................................44
2.5.4. Atatürk Milliyetçiliğinin Anayasal Sistemdeki Yeri...................................44
2.5.5. Atatürk Milliyetçiliğine Bağlı Devlet İlkesinin İdare Hukukuna Etkileri....44
2.6. Eşitlik İlkesi (AY m. 10)..................................................................................45
2.6.1. Eşitlik Kavramı ve Hukuki Niteliği............................................................45
2.6.2. Kanun Önünde Eşitlik..............................................................................45
2.6.3. Ayrımcılık Yasağı......................................................................................45
2.6.4. Pozitif Ayrımcılık ve Eşitlik İlkesi..............................................................45
2.6.5. Eşitlik İlkesinin İdare Hukukundaki Uygulamaları....................................46
2.6.6. Eşitlik İlkesinin Yargısal Denetimi............................................................46
BÖLÜM 3:
1982 ANAYASASI'NDA İDAREYE İLİŞKİN TEMEL İLKELER
3.1. İdarenin Bütünlüğü İlkesi..............................................................................48
3.1.1. Hiyerarşi..................................................................................................49
3.1.2. İdari Vesayet...........................................................................................52
3.1.2.1. İdari Vesayetin Temel Özellikleri:.......................................................52
3.1.2.2. İdari Vesayet Türleri:..........................................................................52
3.1.3. 1982 Anayasası'nda İdari Vesayet Yetkisinin Kapsamı
ve Sınırları (AY m.127).............................................................................56
3.2. Merkezden ve Yerinden Yönetim .................................................................57
3.2.1. Merkezden Yönetim Tanımı ve Kapsamı..................................................57
3.2.2. Merkezden Yönetimin Temel Özellikleri..................................................58
3.2.3. Merkezden Yönetimin Avantajları ve Dezavantajları...............................58
3.2.3.1. Yetki Genişliği İlkesi (Tevsi-i Mezuniyet) ve Uygulamaları..................60
3.3. Yerinden Yönetim İlkesi ...............................................................................63
3.3.1. Yerinden Yönetimin Tanımı ve Kapsamı..................................................63
3.3.2. Yerinden Yönetimin Temel Özellikleri......................................................64
3.3.3. Yerinden Yönetim Türleri.........................................................................64
3.3.3.1. Siyasi Yerinden Yönetim.....................................................................64
3.3.3.2. İdari Yerinden Yönetim......................................................................65
3.3.3.2.1. Coğrafi (Yer Yönünden) Yerinden Yönetim:..................................67
3.3.3.2.2. Hizmet Yönünden Yerinden Yönetim:...........................................67
3.3.4. Yerinden Yönetimin Avantajları ve Dezavantajları...................................69
3.3.5. Yerinden Yönetim ve Demokrasi İlişkisi...................................................71
3.4. Merkezden ve Yerinden Yönetim İlkelerinin Uygulamadaki Yansımaları
ve Karşılaştırılması........................................................................................71
3.5. İdarenin Kanuniliği İlkesi (AY m. 123)...........................................................72
3.5.1. Kanuni İdare İlkesinin Anlamı ve Kapsamı...............................................72
3.5. 2. İdarenin Düzenleyici İşlemleri................................................................73
3.5.2.1. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri .....................................................73
3.5.2.2. Yönetmelikler.....................................................................................74
3.6. Kamu Tüzel Kişiliği (AY m. 123).....................................................................76
3.6.1. Kamu Tüzel Kişiliğinin Kuruluşu...............................................................76
3.6.2 Kamu Tüzel Kişiliklerinin Özellikleri..........................................................76
3.6.3. Kamu Tüzel Kişilerinin Türleri..................................................................78
3.6.3.1. Anayasal Kamu Tüzel Kişileri..............................................................78
3.6.3.2. Kanunla Kurulan Kamu Tüzel Kişileri..................................................78
3.6.3.3.Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Kurulan Kamu Tüzel Kişileri .........79
3.6.4. Kamu Tüzel Kişiliğinin Sona Ermesi.........................................................79
3.7. İdarenin Mali Sorumluluğu (AY m. 125)........................................................80
3.8. İdarenin Yargısal Denetimi (AY m. 125)........................................................81
3.8.1. İdari Yargının Kapsamı.............................................................................82
3.9. Kanunsuz Emir (AY m. 137)...........................................................................82
3.11. Savunma Hakkı ve Disiplin Cezaları (AY m. 129).........................................84
BÖLÜM 4:
İDARİ TEŞKİLAT
4.1. Merkezi İdarenin Başkent Teşkilatı...............................................................88
4.1.1. Cumhurbaşkanlığı...................................................................................88
4.1.1.1. Cumhurbaşkanı adaylığı ve seçimi (m.101).......................................88
4.1.1.2. Cumhurbaşkanının Cezai Sorumluluğu..............................................91
4.1.1.3. Cumhurbaşkanlığı Makamı ...............................................................92
4.1.1.4. Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı ............................................92
4.1.1.5. Cumhurbaşkanlığı Ofisleri..................................................................93
4.1.1.6. Cumhurbaşkanı yardımcıları, Cumhurbaşkanına vekâlet ve
bakanlar (m.106) ..............................................................................94
4.1.1.7. Bakanlıklar.........................................................................................95
4.1.1.8. Bakanlar, Bakan Yardımcıları ve Diğer Hükümler...............................95
4.1.1.9. Bakanlıkların Temel Kuruluşları ve Hiyerarşik Kademeler..................97
4.1.1.10. Bakanlıkların Hiyerarşik Kademeleri................................................97
4.1.1.11. Cumhurbaşkanlığına Bağlı Kurum ve Kuruluşlar..............................98
4.2. Merkeze Yardımcı Kuruluşlar .......................................................................112
4.2.1. Danıştay..................................................................................................112
4.2.1.1. Danıştay.............................................................................................112
4.2.1.2. Nitelik, Seçim ve Atanma...................................................................114
4.2.1.3. Danıştay Üye Seçimi..........................................................................115
4.2.1.4. Danıştay Başkanı, Başsavcısı, Başkanvekilleri ve Daire Başkanları.....116
4.2.1.5. Danıştay Tetkik Hâkimi ve Savcılarının Atanmaları ve Dairelere
Verilmeleri.........................................................................................117
4.2.1.7. Danıştay Genel Kurulu.......................................................................118
4.2.1.8. Danıştayın Görevleri..........................................................................118
4.2.1.9. İlk derece mahkemesi olarak Danıştay'da görülecek davalar............119
4.2.1.10. İdari uyuşmazlık ve davalarda görev ...............................................120
4.2.1.11. Birinci Dairenin Görevleri................................................................120
4.2.1.12. Başkanlar Kurulu..............................................................................121
4.2.1.13. Başkanlık Kurulu..............................................................................121
4.2.1.14. Disiplin Cezaları...............................................................................122
4.2.1.15. Görevin Sona Ermesi.......................................................................122
4.2.2. Sayıştay ..................................................................................................123
4.2.2. 1. Tanımlar............................................................................................124
4.2.2. 2. Sayıştayın Bağımsızlığı, Denetim Alanı, Görev ve Yetkileri................125
4.2.2. 3. Sayıştayın denetim alanı:..................................................................126
4.2.2. 4. Sayıştay'ın Görevleri.........................................................................128
4.2.2. 5. Sayıştay'ın Yetkileri...........................................................................129
4.2.2. 6. Sorumlular ve sorumluluk halleri......................................................129
4.2.2. 7. Sayıştay Mensupları ve Kuruluşuna Dahil Organlar..........................130
4.2.2. 8. Sayıştay Başkan ve Üyelerinin Nitelikleri..........................................130
4.2.2. 9. Sayıştay Başkanı Seçimi.....................................................................131
4.2.2. 10. Sayıştay Daire Başkanları Seçimi.....................................................132
4.2.2. 11. Sayıştay Üyeleri Seçimi...................................................................132
4.2.2. 11. Sayıştay Başsavcısı ve Savcısı ..........................................................133
4.2.2. 12. Başkanlık, Yargı, Karar ve Diğer Organların Kuruluş, İşleyiş,
Görev ve Yetkileri............................................................................134
4.2.2. 14. Sayıştay Genel Kurulu.....................................................................135
4.2.2. 15. Sayıştay Temyiz Kurulu ...................................................................136
4.2.2. 16. Daireler ..........................................................................................137
4.2.2. 17. Sayıştay Denetimi...........................................................................137
4.2.2. 18. Denetim süreci ...............................................................................137
4.2.2. 19. Dış denetim genel değerlendirme raporu.......................................138
4.2.2. 20. Faaliyet Genel Değerlendirme Raporu............................................139
4.2.2. 21. Genel Uygunluk Bildirimi ..............................................................140
4.2.2. 22. Sayıştay İlamları..............................................................................141
4.2.2. 23. Kanun yollarına başvurma..............................................................141
4.2.2. 25. Yargılamanın iadesi.........................................................................141
4.2.2. 25. Sayıştay Karar Düzeltilmesi ...........................................................142
4.2.2. 26. Karşılaştırma...................................................................................143
4.2.2. 27. Süreler............................................................................................143
4.2.2. 28. İçtihatların birleştirilmesi ...............................................................143
4.2.2. 29. Danıştay ile Sayıştay kararları arasındaki uyuşmazlık hali...............144
4.2.2. 30. Bütçe ..............................................................................................144
4.2.3. Milli Güvenlik Kurulu...............................................................................144
4.2.4. Yüksek Askeri Şura..................................................................................145
4.2.5. Ekonomik ve Sosyal Konsey.....................................................................147
4.2.6. Devlet Denetleme Kurulu........................................................................147
4.3. Merkezi İdarenin Taşra Teşkilatı....................................................................148
4.3.1. 5442 Sayılı İl İdaresi Kanunu...................................................................148
4.2.1.1. İdari Bölünme Değişiklikleri ve Yetki Dağılımı....................................149
4.2.1.2. İl İdaresi Kanunu'na Göre İl Düzeyinde İdari Yapı..............................151
4.2.1.3. Valilerin Hukuki Durumları, Görev ve Yetkileri ..................................153
4.2.1.7. İlçe İdaresi ve Teşkilatı.......................................................................165
4.2.1.8 Kaymakamların Hukuki Durumları, Görev ve Yetkileri........................166
4.2.1.9 Kaymakam'ın Görev, Yetki ve Sorumlulukları......................................168
4.2.1.10. Bucak İdaresi ve Teşkilatı.................................................................171
4.2.1.11. İl ve İlçe İdare Kurulları ...................................................................174
4.2.1.12. Vilayet İdaresi Kanunu - Çeşitli Hükümler........................................177
4.3.2. Valilik ve Kaymakamlık Birimleri Teşkilat, Görev ve Çalışma
Yönetmeliği.............................................................................................178
4.3.3. Mülki İdare Amirleri Atama, Değerlendirme Ve Yerdeğiştirme
Yönetmeliği.............................................................................................184
4.3.4. Disiplin Amirleri Yönetmeliği...................................................................190
4.3.5. Bölge Teşkilatı.........................................................................................190
4.3.5.1. Bölge Müdürlükleri............................................................................191
4.3.5.2. Bölge Kalkınma İdareleri....................................................................194
4.3.5.3. Kalkınma Ajansları.............................................................................197
4.4. Yerinden Yönetim Kuruluşları ......................................................................213
4.4.1. Mahalli İdareler (Yer Yönünden Yerinden Yönetim)................................213
BÖLÜM 5:
DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KURUMLAR
5.1. Genel Olarak Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar......................................231
5.1.1. Tanım ve Kavramsal Çerçeve...................................................................231
5.2. Türkiye'deki Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar........................................234
5.2.1. 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu......................................................234
5.2.2. 2813 sayılı Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Kanunu ......................240
5.2.3. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu........................................245
5.2.4. 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri
Hakkında Kanun......................................................................................247
5.2.5. 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun ................................254
5.2.6. 4734 sayılı Kamu İhale Kurulu Kanunu....................................................259
5.2.7. 660 Sayılı Kamu Gözetimi, Muhasebe Ve Denetim Standartları
Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde
Kararname...............................................................................................265
5.2.8. Nükleer Düzenleme Kurumu Hakkında 95 sayılı Cumhurbaşkanlığı
Kararnamesi.............................................................................................270
5.2.9. 47 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi: Sigortacılık ve Özel
Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu...........................................272
5.2.10. Kişisel Verilerin Korunması Hakkında Kanun.........................................275
5.2.11. 4628 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Hakkında Kanun..........277
BÖLÜM 6:
KAMU KURUMU NİTELİĞİNDEKİ MESLEK KURULUŞLARI
6.1. Genel Çerçeve ve Anayasal Dayanak (1982 Anayasası m. 135)....................280
BÖLÜM 7:
İDARİ İŞLEMLER
7.1. İdari İşlemler................................................................................................286
7.1.1. İDARİ İŞLEM KAVRAMI VE TANIMI...........................................................286
7.1.2. İDARİ İŞLEMLERİN ÖZELLİKLERİ...............................................................286
7.1.2. İdari İşlemlerin Özellikleri.......................................................................286
7.1.2.1. İdari Makamlar Tarafından Tesis Edilme............................................286
7.1.2.2. Kamu Gücüne Dayanma....................................................................287
7.1.2.3. Tek Yanlılık.........................................................................................287
7.1.2.4. Hukuki Sonuç Doğurma Amacı..........................................................288
7.1.2.5. İcrailik (Etkili Karar Olma)..................................................................288
7.1.2.6. Re'sen İcra Edilebilirlik.......................................................................289
7.1.2.7. Hukuka Uygunluk Karinesinden Yararlanma......................................289
7.1.2.8. Yargısal Denetime Tabi Olma.............................................................290
7.1.2.9. Kamu Yararı Amacı Taşıma.................................................................290
7.2. İdari İşlemlerin Unsurları..............................................................................290
7.2.1. Yetki Unsuru............................................................................................290
7.2.1.1. Konu Bakımından Yetki......................................................................291
7.2.1.2. Yer Bakımından Yetki ........................................................................291
7.2.1.3. Zaman Bakımından Yetki...................................................................291
7.2.1.4. Kişi Bakımından Yetki.........................................................................292
7.2.1.5. Yetki Sakatlıkları.................................................................................293
7.2.1.5.1. Yetki Gaspı....................................................................................293
7.2.1.5.2. Fonksiyon (Görev) Gaspı..............................................................294
7.2.1.5.3. Yetki Tecavüzü..............................................................................296
7.2.1.5.4. Ağır ve Bariz Yetki Tecavüzü.........................................................296
7.2.1.6. Yetki Devri ve İlgili Kavramlar.............................................................297
7.2.1.6.1. Yetki Devri: Tanımı, Kapsamı ve Hukuki Niteliği............................297
7.2.1.6.2. Yetki Devrinin Sınırları ve Türleri..................................................299
7.2.1.6.3. Yetkide Paralellik İlkesi.................................................................300
7.2.1.6.4. İmza Devri....................................................................................300
7.2.1.6.5. Vekâlet.........................................................................................303
7.2.1.6.6. Fiili Memur Teorisi........................................................................304
7.2.1.6.7. Tedviren Görevlendirme..............................................................305
7.2.2. Şekil Unsuru............................................................................................306
7.2.2.5. Asli ve Tali Şekil Sakatlıkları.............................................................312
7.2.2.6. Usul Kuralları ve Şekil İlişkisi............................................................314
7.2.2.7. Şekilde ve Usulde Paralellik İlkesi....................................................314
7.2.3. Sebep Unsuru..........................................................................................315
7.2.3.1. Sebep Unsurunun Tanımı ve Önemi..................................................316
7.2.3.2. Sebep Türleri......................................................................................316
7.2.3.3. Sebep İkamesi....................................................................................317
7.2.3.4. Sebep Unsurunda Sakatlıklar.............................................................317
7.2.3.5. Sebep Unsurunun Yargısal Denetimi.................................................319
7.2.4. Konu Unsuru...........................................................................................319
7.2.4.1. Konu Unsurunun Tanımı ve Kapsamı.................................................319
7.2.4.2. Konunun Hukuka Uygunluğu.............................................................320
7.2.4.3. Konu Unsurunda Sakatlıklar..............................................................320
7.2.5. Amaç (Maksat) Unsuru...........................................................................323
7.2.5.1. Kamu Yararı Kavramı..........................................................................324
7.2.5.2. Özel Amaç - Genel Amaç Ayrımı........................................................324
7.2.5.3. Amaç (Maksat) Unsurunda Meydana Gelen Sakatlık Halleri ............324
7.2.5.3.1. Kamu Yararı Amacından Sapma...................................................325
7.2.5.3.2. Özel Amaca Aykırılık.....................................................................326
7.2.5.3.3. Yetki Saptırması ..........................................................................326
7.2.5.3.4. Usul saptırması ............................................................................328
7.2.5.4. Takdir Yetkisi ve Amaç Unsuru İlişkisi.................................................329
7.3. İdari İşlemlerin Türleri..................................................................................333
7.3.1. Maddi Açıdan İdari İşlemler....................................................................333
7.3.1.1. Düzenleyici İşlemler (Kural-İşlemler).................................................333
7.3.1.1.1. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri.................................................333
7.3.1.1.2. Yönetmelikler...............................................................................334
7.3.1.1.3. Diğer Düzenleyici İşlemler............................................................334
7.3